Association des Mycologues Francophones de Belgique asbl
amfb

AMFBRetour Micromycètes
AMFB Retour Phytopathologies
AMFB Retour Myco-listes

 

Micromycètes : Urédinales (rouilles, Basidiomycètes).
(voir Collection J. Arthaud , Collection A. Vanderweyen)

A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z

Myco-biologie des rouilles Rouilles vivant sur des fougères (pdf 16 Ko)
Parasites sur végétaux (pdf 22,3 Mo) Rouilles sur le pin maritime (pdf 2,5 Mo)
Recherche par l'hôte

Voici les trois principaux livres que nous utilisons pour la détermination des rouilles :

BRANDENBURGER W., 1985 - Parasitische Pilze an Gefäβpflanzen in Europa. Gustav Fischer Verlag, Stuttgart, New York, XXI, 1251 p.
TERMORSHUIZEN A.J. & SWERTZ C.A., 2011 - Roesten van Nerderland. Editions GVO, Ede, 420 p.
VIENNOT-BOURGIN G., 1956 - Mildious, oïdiums, caries, charbons, rouilles des plantes de France. Editions Paul Lechevalier, Paris, 350 p., 98 pl.

Nous avons recours également à ceux-ci pour des cas plus difficiles :

AINSWORTH G.C., 1998, The British smut fungi (Urédinales), CAB, Londres
BOURRIQUET & BASSINO, 1985, Les urédinées de Madagascar, Museum, Paris
GUYOT A.L., 1946, Les urédinées, ou rouilles des végétaux, tome 1 Genre UROMYCES, Lechevalier, France
GUYOT A.L., 1957, Les urédinées du globe, tome 1 (recueil d'études de divers auteurs), Lechevalier, France
GUYOT A.L., 1966, Les urédinées du globe, tome 2 (recueil d'études de divers auteurs), Lechevalier, France
GUYOT A.L., 1964, Les rouilles des Légumineuses, Lechevalier, France
GUYOT A.L., 1908, Les rouilles des centaurées (Uredineana volume VI, pp. 59-160), Lechevalier, France
HARIOT Paul, 1997, Les Urédinées, Doin, Paris
JORSTAD Ivar, 1940, Uredinales of Northern Norway, Oslo, Norvège
VANDERWEYEN Arthur, 1949, Catalogue des Urédinales de Belgique, Lejeunia, Belgique
VANDERWEYEN A. & FRAITURE A., 2007, 2008 & 2011, Catalogue des Urédinales de Belgique (3 parties). Lejeunia NS 183, 185 & 189 Belgique

Pour une question de facilité linguistique et d'utilisation, notre préférence va au livre de Viennot-Bourgin (1956) qui, à nos yeux, reste d’actualité malgré son âge vénérable. Nous faisons ensuite appel à Brandenburger (1985), avec un contrôle parallèle dans Index Fungorum afin de vérifier la validité des espèces et les éventuelles modifications. Il existe un livre plus actuel de Termorshuizen & Swertz (2011), mais nous constatons que les auteurs hollandais pratiquent une synonymie assez "engagée", qui nous contrarie ; ils sont souvent en désaccord avec Index Fungorum, que nous avons choisi comme base de donnée de référence, car elle est consultée par quasi tous les mycologues et constitue la référence actuelle, malgré parfois quelques contradictions.

Nous tenons à remercier ici tous les mycophiles et mycologues qui, par leurs apports photographiques, participent à l'élaboration de cette page consacrée aux Rouilles, et tout particulièrement Abel Flahaut, qui nous a accordé le libre accès aux photos de son site des Mycologues associés.

Nous y avons également introduit des espèces très méridionales voire africaines, qui figurent dans les travaux de Jacques Arthaud (amfb) et d'Arthur Vanderweyen (voir les deux boutons en page d’accueil du site).

A pour autoxène , H pour hétéroxène, NBP (note en bas de page)
Aecidium : NBP1 NBP 3
Aecidium ari (Puccinia sessilis) H écidiospores x x   x x coupe
Aecidium berberidis H   x x   x x    
Aecidium bunii (Puccinia bulbocastani) A   x x   x x    
Aecidium clematidis (Puccinia recondita , Puccinia caricina) H écidiospores x x écidie x x  
Aecidium euphorbiae (Uromyces pisi-sativi) H écidiospores x x   x x    
Aecidium falcariae (Puccinia pimpinellae) A   x x   x x    
Aecidium grossulariae   écidiospores x x   x x cell. périd.  
Aecidium ranunculacearum H   x x   x x  
Aecidium thesii (Puccinia passerinii) A écidiospores x x x x cell. périd.  
Aecidium urticae H   x x   x x  
Aecidium rubellum H   x x   x x  
Aecidium tussilaginis (Puccinia poarum) H   x x   x x    
AMFB
Caeoma allii-ursini H              
Chrysomyxa ledi                  
Chrysomyxa rhododendri H              
Coleosporium campanulae H   urédospores    
Coleosporium euphrasiae H urédospores          
Coleosporium senecionis H   urédospores    
Coleosporium sonchi     urédospores téleutospores          
Coleosporium tropaeoli H   urédospores   urédie  
Coleosporium tussilaginis H écidiospores urédospores   urédie   cell. périd.  
Coleosporium tussilaginis var. rhinantacearum H    
Cronartium asclepiadeum (Cronartium pini)
Cronartium flaccidum H écidiospores urédospores téleutospores  
Cronartium pini                  
Cronartium quercuum     urédospores            
Cronartium ribicola H écidiospores urédospores urédie télie basides
Cumminsiella mirabilissima (Cumminsiella sanguinea)
Cumminsiella sanguinea A   urédospores téleutospores   urédie      
AMFB
Endophyllum euphorbiae-sylvaticae A
SI absent
SII absent
téleutospores          
Endophyllum sedi  
SI absent
SII absent
téleutospores          
Endophyllum sempervivi A
SI absent
SII absent
téleutospores          
AMFB                  
Frommeëlla mexicana A SI absent urédospores téleutospores          
Frommeëlla mexicana var. indicae A   urédospores téleutospores          
Frommeëlla tormentillae     urédospores téleutospores          
AMFB
Gymnosporangium clavariiforme H écidiospores urédospores téleutospores péridium spermaties
Gymnosporangium confusum H écidiospores SII absent    
Gymnosporangium cornutum H écidiospores SII absent            
Gymnosporangium fuscum (Gymnosporangium sabinae)
Gymnosporangium juniperi H SII absent    
Gymnosporangium sabinae H écidiospores SII absent téleutospores télie périphyses spermaties
Gymnosporangium tremelloides H   SII absent téleutospores basides  
AMFB
Kuehneola uredinis A écidiospores urédospores téleutospores   urédie télie coupe
infection par Eudarluca caricis
AMFB
Melampsora allii-populina H urédospores   paraphyses
Melampsora amygdalinae A   urédospores  
Melampsora caprearum H   urédospores urédie paraphyses
Melampsora epitea H écidiospores urédospores urédie    
Melampsora euonymi-caprearum (Melampsora epitea)
Melampsora euphorbiae A   urédospores téleutospores   urédie      
Melampsora hypericorum A écidiospores SII absent    
Melampsora larici-populina H SI absent urédospores   urédie paraphyses  
Melampsora lini A     télie    
Melampsora magnusiana H écidiospores     écidie        
Melampsora medusae H   urédospores    
Melampsora pinitorqua H    
Melampsora populnea (NBP2) urédospores  
Melampsora pulcherrima H écidiospores urédospores urédies    
Melampsora ribesii-viminalis H   urédospores   urédie    
Melampsora rostrupii H écidiospores    
Melampsora salicis-albae H écidiospores urédospores urédie    
Melampsorella symphyti H   urédospores    
Melampsoridium betulinum H   urédospores téleutospores télie    
Melampsoridium carpini A SI absent urédospores téleutospores cell.périd.  
Melampsoridium hiratsukanum H   urédospores téleutospores    
Miyagia pseudosphaeria A   urédospores téleutospores paraphyses
AMFB
Nyssopsora echinata H   téleutospores          
Nyssopsora isopyri A SI absent SII absent téleutospores          
AMFB
Ochropsora ariae H   urédospores            
AMFB
Peridermium oblongisporium      
Peridermium pini    
Phragmidium bulbosum A   urédospores téleutospores   urédie    
Phragmidium centaureae     urédospores            
Phragmidium disciflorum (Phragmidium mucronatum)
Phragmidium fragariae A   urédospores téleutospores    
Phragmidium mucronatum A SI absent urédospores téleutospores    
Phragmidium potentillae A téleutospores  
Phragmidium rosae-pimpinellifoliae A   urédospores téleutospores    
Phragmidium rubi-idaei A   téleutospores paraphyses  
Phragmidium sanguisorbae A urédospores urédie    
Phragmidium subcorticium A SI absent téleutospores  
Phragmidium tuberculatum A écidiospores urédospores téleutospores urédie paraphyses coupe
Phragmidium violaceum A écidiospores urédospores téleutospores urédie paraphyses
Puccinia absinthii A SI absent urédospores téleutospores          
Puccinia acetosae A SI absent urédospores téleutospores   urédie      
Puccinia adoxae A SI absent SII absent téleutospores    
Puccinia aegopodii A SI absent SII absent téleutospores  
Puccinia aethusae (Puccinia nitida)
Puccinia agropyri H écidiospores téleutospores     cell. périd. coupe
Puccinia albescens A   urédospores téleutospores écidie    
Puccinia allii A   urédospores téleutospores   urédie mésospores  
Puccinia ambigua (Puccinia difformis)
Puccinia anemones     urédospores téleutospores          
Puccinia angelicae A     téleutospores       mésospore  
Puccinia angelicae-mamillata   écidiospores     écidie        
Puccinia annularis A SI absent SII absent téleutospores    
Puccinia arenariae A SI absent SII absent téleutospores basides
Puccinia argentata H écidiospores urédospores téleutospores cell. périd  
Puccinia arnaudii A urédospores téleutospores  
Puccinia artemisiella A SI absent SII absent téleutospores          
Puccinia asarina A SI absent SII absent  
Puccinia asparagi A     téleutospores     télie    
Puccinia asperulae-odoratae (Puccinia punctata)
Puccinia asphodeli A   téleutospores    
Puccinia behensis A SI absent urédospores    
Puccinia betonicae (NBP 4) A SI absent SII absent téleutospores    
Puccinia bistortae H téleutospores télie  
Puccinia bornmuelleri     urédospores téleutospores    
Puccinia brachybotrydis     urédospores téleutospores  
Puccinia brachypodii var. arrhenatheri H urédospores paraphyses
Puccinia bulbocastani A écidiospores SII absent téleutospores écidie télie cell. périd.
Puccinia bupleuri A écidiospores urédospores péridium
Puccinia buxi A SI absent SII absent téleutospores télie mésospores
Puccinia calcitrapae     urédospores téleutospores    
Puccinia calthae A téleutospores  
Puccinia calthicola A   urédospores téleutospores    
Puccinia caricina H écidiospores urédospores téleutospores urédie télie cell. périd  
Puccinia chaerophylli A écidiospores urédospores téleutospores cell. périd.  
Puccinia chamaedryos A SI absent SII absent téleutospores     télie    
Puccinia chondrillina A téleutospores  
Puccinia chrysosplenii A SI absent SII absent téleutospores          
Puccinia cicutae A urédospores téleutospores  
Puccinia circaeae A SI absent SII absent téleutospores   télie  
Puccinia cnici-oleracei A SI absent SII absent téleutospores   télie basides
Puccinia commutata A écidiospores SII absent  
Puccinia compacta urédospores téleutospores télie  
Puccinia conii A   téleutospores    
Puccinia convolvuli A écidiospores urédospores téleutospores écidie    
Puccinia coronata H écidiospores urédospores téleutospores écidie cell. périd.  
Puccinia corrigiolae A SI absent SII absent téleutospores télie  
Puccinia crepidicola A SI absent urédospores    
Puccinia crepidis urédospores  
Puccinia cribrata                  
Puccinia croci A SI absent SII absent téleutospores          
Puccinia cyani H téleutospores  
Puccinia dichondrae   téleutospores    
Puccinia difformis A   SII absent téleutospores          
Puccinia dioicae H écidiospores cell. périd.  
Puccinia dispersa H téleutospores  
Puccinia echinopis A SI absent urédospores téleutospores          
Puccinia elymi H téleutospores  
Puccinia epilobii A SI absent SII absent téleutospores   mésospores
Puccinia eryngii A urédospores téleutospores  
Puccinia extensicola H téleutospores télie  
Puccinia festucae H écidiospores urédospores    
Puccinia fusca (Tranzschelia anemones)
Puccinia galii-verni A SI absent SII absent téleutospores          
Puccinia gentianae A téleutospores  
Puccinia glechomatis A SI absent SII absent téleutospores télie    
Puccinia globulariae A SI absent SII absent téleutospores  
Puccinia glomerata A SII absent téleutospores  
Puccinia graminis H urédospores téleutospores   télie coupe  
Puccinia helianthi A téleutospores télie  
Puccinia hieracii A   urédospores téleutospores   urédie      
Puccinia heraclei A   urédospores téleutospores          
Puccinia holcina (Puccinia hordei)
Puccinia hordei H urédospores téleutospores urédie    
Puccinia humilicola     urédospores            
Puccinia hydrocotyles H urédospores  
Puccinia hysterium A écidiospores SII absent    
Puccinia impatientis (Puccinia argentata)
Puccinia iridis H téleutospores télie  
Puccinia jaceae A téleutospores  
Puccinia junci H téleutospores télie  
Puccinia komarovii A   urédospores téleutospores    
Puccinia lagenophorae A écidiospores urédospores téleutospores   cell. périd. coupe
Puccinia lapsanae A   urédospores téleutospores    
Puccinia leontodontis A SI absent urédospores  
Puccinia libanotidis téleutospores  
Puccinia liliacearum A SI absent SII absent téleutospores  
Puccinia luzulae A SI absent urédospores téleutospores          
Puccinia maculosa A écidiospores urédospores téleutospores          
Puccinia magnusiana H urédospores téleutospores urédies télie paraphyses  
Puccinia major A   urédospores    
Puccinia malvacearum A SI absent SII absent téleutospores   télie    
Puccinia maydis (Puccinia sorghi)
Puccinia mei-mamillata H     téleutospores          
Puccinia menthae A   urédospores téleutospores    
Puccinia mesnieriana A   SII absent téleutospores télie    
Puccinia mirabilissima (Cumminsiella sanguinea)
Puccinia moliniae H téleutospores  
Puccinia morthieri A SI absent SII absent téleutospores  
Puccinia nigrescens A   urédospores téleutospores          
Puccinia nitida A écidiospores   téleutospores          
Puccinia noli-tangere (Puccinia argentata) H     téleutospores    
Puccinia obscura A écidiospores urédospores téleutospores      
Puccinia obtegens (Puccinia suaveolens) A                
Puccinia oxalidis H SI inconnu urédospores urédie    
Puccinia passerinii A écidiospores   téleutospores       cell. périd.  
Puccinia pelargonii      
Puccinia pelargonii-zonalis A SI absent urédospores téleutospores    
Puccinia persistens H écidiospores    
Puccinia petroselini (Puccinia nitida)
Puccinia phragmitis H écidiospores urédospores téleutospores télie spermogonie cell. périd.
Puccinia pimpinellae A écidiospores urédospores téleutospores  
Puccinia poarum H écidiospores urédospores téleutospores écidies  
Puccinia podagraria       téleutospores          
Puccinia polygoni-amphibii H urédospores téleutospores télie  
Puccinia porri A          
Puccinia praecox A  
Puccinia prenanthis (Puccinia maculosa)
Puccinia ptarmicae H   urédospores téleutospores          
Puccinia pulverulenta A écidiospores urédospores téleutospores    
Puccinia punctata A urédospores téleutospores  
Puccinia punctiformis A   urédospores téleutospores    
Puccinia pygmaea H   urédospores    
Puccinia recondita H écidiospores urédospores téleutospores écidie        
infection par Tuberculina maxima
Puccinia ribis A SI absent SII absent   télie  
Puccinia ribis-caricis      
Puccinia rubigo-vera (Puccinia recondita)
Puccinia schroeteri A SI absent SII absent téleutospores          
Puccinia scorzoneare A SI absent urédospores téleutospores          
Puccinia senecionis A SII absent téleutospores  
Puccinia sessilis H écidiospores urédospores téleutospores écidie cell. périd. coupe
infection par Tuberculina persicina
Puccinia smyrnii A écidiospores SII absent téleutospores    
Puccinia soldanellae A   urédospores téleutospores          
Puccinia sorghi H urédospores téleutospores  
Puccinia striiformis A SI absent urédospores téleutospores télie  
Puccinia striola (Puccinia caricina)
Puccinia suaveolens A   urédospores            
Puccinia tamarica      
Puccinia tanaceti A SI inconnu urédospores téleutospores urédie télie    
Puccinia taraxaci (Puccinia hieracii)
Puccinia tasmanica     téleutospores    
Puccinia thesii A écidiospores   téleutospores       cell. périd.  
Puccinia triticina (Puccinia recondita)
Puccinia uliginosa A écidiospores           cell. périd.  
Puccinia umbilici A SI absent SII absent téleutospores    
Puccinia urticata H écidiospores urédospores téleutospores écidie urédie télie    
Puccinia urticata var. urticae-hirtae H téleutospores  
Puccinia urticata var .urticae-inflatae H   téleutospores    
Puccinia variabilis A écidiospores urédospores téleutospores écidie cell. périd.  
Puccinia veronicae A SI absent SII absent téleutospores          
Puccinia vincae A   urédospores téleutospores    
Puccinia violae A   urédospores            
Puccinia virgae-aureae A SI absent SII absent téleutospores          
Puccinia winteriana (Puccinia sessilis) H écidiospores              
Puccinia yasmini      
Puccinia zopfii (Puccinia calthicola) A     téleutospores          
Pucciniastrum agrimoniae A SI absent spores  
Pucciniastrum areolatum (Thekopsora areolata)
Pucciniastrum circeae H   urédospores téleutospores   urédie  
Pucciniastrum epilobii H   urédospores     urédie      
Pucciniastrum pyrolae A SI absent urédospores            
Pucciniastrum symphyti H    
AMFB
Thekopsora areolata H urédospores            
Thekopsora vacciniorum A urédospores  
Trachyspora intrusa A     téleutospores        
Tranzscheila anemones A SI absent SII absent téleutospores        
Tranzschelia discolor H   urédospores téleutospores     télie paraphyses  
Tranzschelia fusca (Tranzschelia anemones)
Tranzschelia pruni-spinosae H écidiospores urédospores téleutospores       péridium
Triphragmium ulmariae H écidiospores urédospores téleutospores   urédies    
AMFB
Uromyces acetosae A   urédospores téleutospores          
Uromyces aconiti A     téleutospores          
Uromyces aloes     urédospores    
Uromyces anthyllidis H urédospores      
Uromyces appendiculatus A   urédospores téleutospores    
Uromyces armeriae A   urédospores            
Uromyces betae A   urédospores téleutospores    
Uromyces beticola A   urédospores            
Uromyces cacaliae A SI absent              
Uromyces caryophyllinus H   urédospores            
Uromyces chenopodii A écidiospores urédospores téleutospores spermaties
Uromyces croci A SI absent SII absent téleutospores          
Uromyces dactylidis H écidiospores urédospores téleutospores   urédie cell. périd.  
Uromyces dolichi     urédospores téleutospores    
Uromyces erythronii A SII absent    
Uromyces euphorbiae-corniculatae (Uromyces pisi-sativi)
Uromyces fabae H écidiospores urédospores téleutospores    
Uromyces fabae f. craccae                  
Uromyces fabae f. vicia-fabae                  
Uromyces fallens     urédospores            
Uromyces ficariae A SI absent urédospores téleutospores cell. périd.  
Uromyces gageae A SI absent SII absent téleutospores  
Uromyces genistae-tinctoriae H   urédospores téleutospores          
Uromyces geranii A   urédospores téleutospores urédie    
Uromyces granensio      
Uromyces hedysari-obscuri A     téleutospores          
Uromyces hyacinthi H    
Uromyces inaequialtus A   urédospores téleutospores    
Uromyces iranensis     téleutospores    
Uromyces junci H   téleutospores    
Uromyces kalmusii A     téleutospores          
Uromyces limonii A   urédospores téleutospores    
Uromyces lineolatus H     téleutospores     télie    
Uromyces loti (Uromyces pisi-sativi)
Uromyces minor A   SII absent téleutospores          
Uromyces muscari A SI absent SII absent téleutospores     télie    
Uromyces ornythogali A SI absent SII absent téleutospores          
Uromyces phaseoli (Uromyces appendiculatus)
Uromyces pisi (Uromyces pisi-sativi)
Uromyces pisi-sativi H écidiospores urédospores     urédie   cell. périd. paraphyses
Uromyces polygoni-avicularis A   urédospores     urédie      
Uromyces proeminens H     téleutospores          
Uromyces rumicis H   urédospores téleutospores    
Uromyces scrophulariae A     téleutospores          
Uromyces scutellatus A SI absent urédospores téleutospores          
Uromyces sparsus A urédospores téleutospores urédie  
Uromyces striatus H   urédospores téleutospores    
Uromyces trifolii A SI absent SII absent téleutospores    
Uromyces trifolii-repentis A   urédospores téleutospores          
Uromyces valerianae A   urédospores     urédie   paraphyses  
Uromyces veratri H     téleutospores          
Uromyces vicia-fabae A urédospores téleutospores  
AMFB
Xenodochus carbonarius A SII absent téleutospores        
AMFB
NBP 1 : le genre Aecidium a été créé par nos prédécesseurs pour désigner uniquement le stade écidien d'une espèce ; à l'heure actuelle, il est synonymisé avec l'espèce dont il représente le stade écidien. Exemple : Aecidium ari est le stade écidien de Puccinia sessilis.
NBP 2 : " Melampsora aecidioides, M. castellana, M. laricis-tremulae, M. magnusiana, M. pinitorqua, M. pulcherrima et M. rostrupii forment un complexe d’espèces qui est collectivement appelé M. populnea. Ils présentent des formes fortement semblables au niveau de l’urédie et de la télie sur des Populus de la section Leuce (alba, x-canescens, tremula), mais les écidies sont liées à d'autres espèces végétales très différentes. Il n’y a pas de consensus sur le statut taxonomique des espèces qui en font partie (Plants Parasites of Europe, de N. Ellis, qui n'existe pas en format papier - adresse du site : https://bladmineerders.nl/ )
NBP 3 : il nous semble intéressant de noter que la présence de cellules péridiales est quasi toujours indicatrice du stade écidien, à de rares exceptions près.
NBP 4 : dans nombre de préparations, il est fréquent de constater la présence de bulles hyalines et difformes contre les spores. C'est le contenu sporal qui s'est échappé suite à une pression trop forte exercée sur la lame couvre objet (voir l'exemple). Il ne faut pas oublier que ces spores ont des épaisseurs de l'ordre de 15 à 40 microns.
AMFB